ในนามของจินตทัศน์แห่งศิลปะ ไม่มีคำว่า “คำตอบ”, “ถูกต้องที่สุด” หรือ “ผู้ชนะ”

ในนามของจินตทัศน์แห่งศิลปะ ไม่มีคำว่า “คำตอบ”, “ถูกต้องที่สุด” หรือแม้กระทั่ง “ผู้ชนะ”

"The purpose of art is to lay bare the questions which have been hidden by the answers." – James Arthur Baldwin

"The most beautiful thing we can experience is the mysterious. It is the source of all art and science." – Albert Einstein

"Art is an invitation to live." – J.P. Carpio


ก้นร้อนไปไย หาก เบน แอนเดอร์สัน (Benedict Anderson) ไม่นึกถึงชื่อบรรดาลูกศิษย์คนโปรดสาขางานวิชาการ-ประวัติศาสตร์ ก่อนหน้าชื่อของ อภิชาติพงศ์ วีระเศรษฐกุล (แสงศตวรรษ / สัตว์วิกาล) ในฐานะผู้นำทางวัฒนธรรมและ “อัจฉริยะ” นักทำหนังคนโปรด

ไม่น่าแปลกใจเลย เพราะนอกจากบทบาทของนักวิชาการและนักประวัติศาสตร์ชั้นนำแล้ว เบน แอนเดอร์สัน ยังเคยเป็นบรรณาธิการหนังสือรวมงานวรรณกรรมไทยในภาษาอังกฤษชื่อ In the Mirror: Literature and Politics in Siam in the American Era ที่พิมพ์โดยสำนักพิมพ์ ดวงกมล ในปี 1985 (ซึ่งผู้ช่วยคัดเฟ้นเรื่องสั้นในชุดนี้ก็คือบรรณาธิการเครางาม-สุชาติ สวัสดิ์ศรี นั่นเอง)

ออร์ฮาน พามุค (Orhan Pamuk) นักเขียนรางวัลโนเบลปี 2006 เคยเขียนในหนังสือรวมบทความชื่อ Other Colours ของเขาว่า
“ในฐานะของผมซึ่งเป็นนักเขียน ต่อให้ผมได้อะไรจากการศึกษาทฤษฎีมากแค่ไหน หรือทึ่งกันมันมากเท่าไร แต่บ่อยครั้งผมก็อดไม่ได้ที่จะทำตัวอยู่ห่าง ๆ จากเจ้าทฤษฎีเข้าไว้.....เพราะต่อให้ทฤษฎีที่เลอเลิศ ชวนเชื่อและมีผลกระทบลึกซึ้ง สุดท้ายมันก็ยังเป็นแค่ทฤษฎีของคนอื่น แต่ไม่ใช่ของเรา แต่เรื่องราวที่ดีเยี่ยมกระทบใจเราและชวนศรัทธาจริง ๆ นั้น สุดท้ายก็จะกลืนรวมเป็นของเราเอง เรื่องราว ตำนานเก่าแก่โบราณทั้งหลายส่วนใหญ่ก็เป็นแบบนี้ ไม่มีใครจำได้หรอกว่าใครเป็นผู้เล่าก่อนเป็นคนแรก เราลบความทรงจำทุกอย่างเมื่อครั้งเรื่องเล่านั้นถูกถ่ายทอดออกมาครั้งแรก หนำซ้ำในแต่ละครั้งที่เรื่องราวถูกนำมาเล่าขานใหม่ เราก็ฟังมันเหมือนกับเมื่อคราวที่ได้ยินได้ฟังครั้งแรก (ต่อจากนั้น พามุค ยกตัวอย่างตำนานโบราณที่ถูกเล่าขาน-ตีความแตกต่างกันไปในหลายยุคสมัย.......)”

พามุค เสริมด้วยว่า
“ถ้าในความฝันของคุณนั้น คุณได้พบสวนแห่งหนึ่ง บางทีสวนนี้อาจจะเป็นสวนที่ขึ้นอีกฝั่งของกำแพงสูง ทำให้คุณไม่เคยเห็นมาก่อนเลยในชีวิตนี้ เหตุนั้นจึงมีวิธีเดียวที่เราจะจินตนาการถึงสวนที่ไม่เคยเห็นก็คือบอกเล่าเรื่องที่ชวนให้คุณประหวัดนึกถึงความหวังและความกลัว”

(ภาพประกอบของ เบน แอนเดอร์สัน จากนิตยสาร “โลกหนังสือ” ของสำนักพิมพ์ดวงกมล – สุชาติ สวัสดิ์ศรี เป็นบรรณาธิการ)