รักทั้งหลายใน ‘รักแห่งสยาม’

รักของตัวละครทั้งหลายใน ‘รักแห่งสยาม’
โดย . . . ‘กัลปพฤกษ์’
kalapapruek@hotmail.com


น่าจะเป็นหนังไทยเรื่องแรกเลยกระมัง ที่แม้ว่ามันจะมีข้อบกพร่องชวนให้วิพากษ์วิจารณ์มากมายขนาดไหน แต่ด้วยพลังแห่งความบริสุทธิ์จริงใจที่หนังมีอยู่อย่างล้นหลาย กลับทำให้ผู้เขียนจำต้องวางปากกาเลิกคิดที่จะตำหนิติติงใด ๆ เพื่อจะได้ปล่อยใจติดตามเรื่องราวของตัวละครอย่างใกล้ชิด คุณสมบัติวิเศษที่ทำให้ ‘รักแห่งสยาม’ เป็นงานที่น่าประทับใจเสียยิ่งกว่าหนังไทยเรื่องไหน ๆ ก็คือความมีชีวิตจิตใจของตัวละครนำเกือบทั้งหมด ที่ทำให้เราเชื่อได้ว่าพวกเขามีตัวตนโลดแล่นอยู่รอบตัวเราจริง ๆ มิได้เป็นเพียงตัวละครที่ทำหน้าที่ส่งทอดเรื่องราวให้ดำเนินไปอย่างที่จะเห็นได้บ่อยครั้งในหนังเรื่องอื่น ๆ และเมื่อพวกเขาเหล่านั้นสามารถก้าวพ้นจากการเป็นตัวละครในหนังธรรมดา ๆ กลายมาเป็นบุคคลที่มีลมหายใจกันจริง ๆ ก็ยิ่งทำให้ผู้เขียนไม่สามารถจะไปถือสาหาความกับความลักลั่นไม่สมบูรณ์ในเรื่องราวชีวิตของพวกเขาอีกได้ นอกจากจะร่วมสัมผัสกับอารมณ์ความรู้สึกที่พวกเขามีต่อกันฉัน ‘มนุษย์’

ด้วยเหตุผลข้างต้นนี้เอง ผู้เขียนจึงจำต้องขออนุญาตละเว้นจากการวิพากษ์วิจารณ์ในส่วนของเนื้อหาและการกำกับ แล้วหันมาบอกเล่าถึงความประทับใจที่มีต่อตัวละครทั้งหลายที่ได้ผลัดกันมาเรียงร้อยให้ ‘รักแห่งสยาม’ กลายเป็นอีกบทหนึ่งแห่งความน่าภูมิใจที่พิสูจน์แล้วว่า หนังไทยก็สามารถที่จะ ‘ละเอียดอ่อน’ ได้ไม่แพ้หนังชาติไหน ๆ เหมือนกัน

มิว เด็กหนุ่มจิตใจดีที่หลงใหลในเสียงดนตรี เขาได้รับการปลูกฝังจาก ‘อาม่า’ ผู้มีความเชื่อว่า เราสามารถบอกกล่าวความในใจต่าง ๆ ผ่านเสียงเพลงได้ ดังที่อากงของมิวเคยใช้เสียงเปียโนแสดงความคิดถึงต่ออาม่า ด้วยความผูกพันที่มีต่ออาม่าอย่างลึกซึ้ง ทำให้ มิว ไม่ยอมย้ายไประยองกับพ่อแม่หลังอาม่าตาย แต่เขาเลือกที่จะใช้ชีวิตอยู่ในกรุงเทพฯ เพียงลำพัง เขาได้ตั้งวงดนตรีกับเพื่อน ๆ ที่โรงเรียนจนมีโอกาสได้ออกอัลบั้ม แต่เมื่อผู้จัดการสั่งให้ทางวงแต่งเพลงเกี่ยวกับความรัก ความคิดสร้างสรรค์ของมิวก็ถึงกับตีบตัน แรงบันดาลใจหนึ่งเดียวที่จะทำให้เขาสามารถแต่งเพลงนี้ได้ ก็คือการได้สัมผัสกับความรักด้วยตัวของเขาเอง

โต้ง เด็กชายที่เติบโตมาในครอบครัวคาทอลิกที่อบอุ่น เขาอาศัยอยู่กับพ่อ แม่ และ ‘แตง’ พี่สาว แถมยังเป็นเพื่อนบ้านของมิว แต่เมื่อแตงได้หายตัวไปจากการเดินป่ากับเพื่อนที่เชียงใหม่ ครอบครัวของโต้งก็ร่ำที่จะแตกสลาย พวกเขาต้องย้ายบ้านไปอยู่ที่ใหม่เพื่อลืมเหตุการณ์ในอดีต ความเจ็บปวดนี้ทำให้โต้งไม่เข้าใจว่าเกิดอะไรขึ้นกับชีวิต เป็นผลให้เขาต้องเผชิญกับความรู้สึกสับสนภายในใจอยู่ตลอดเวลา

อาม่า หญิงชราที่ทำหน้าที่เลี้ยงดูให้ความอบอุ่นแก่มิวเสมอมา ก่อนที่จะต้องจากเขาไปในช่วงที่มิวกำลังจะเข้าสู่วัยรุ่น ซึ่งนับเป็นเหตุการณ์ที่สร้างความสะเทือนใจฝังลึกให้กับมิวได้รุนแรงนัก

หญิง เด็กสาวข้างบ้านที่แอบหลงรักมิววัยหนุ่มอย่างหัวปักหัวปำ เธอพยายามทำทุกวิถีทางเพื่อให้มิวหันมาสนใจเธอ

โดนัท แฟนสาวของโต้งที่มีความเชื่อมั่นในตัวเองสูง และต้องการให้โต้งให้ความสำคัญแก่เธออยู่ตลอดเวลา

กร พ่อของแตงและโต้ง ที่ต้องกลายเป็นคนขี้เหล้า หลังจากรับไม่ได้ที่ตนเองเป็นเหตุให้แตงต้องหายสาบสูญ

สุนีย์ แม่ของแตงและโต้ง ที่นอกเหนือจากจะต้องทำใจกับการจากไปของลูกสาวแล้ว เธอยังต้องแบกรับภาระในการดูแลทั้งสามีขี้เหล้าและลูกชายวัยรุ่นอีกด้วย

จูน หญิงสาวผู้ดูแลวงของมิวที่มีหน้าตาละม้ายคล้ายคลึงกับแตงราวกับเป็นคนคนเดียวกัน จูนรับข้อเสนอของสุนีย์ด้วยการแสร้งรับบทบาทเป็น แตง เพื่อทำให้ กร มีอาการดีขึ้น เป็นเหตุให้เธอได้กลายมาเป็นส่วนหนึ่งในบ้านของโต้ง

***** บทวิเคราะห์ตัวละครต่อไปนี้ มีการเปิดเผยความลับของหนัง *****
แม้ว่า ‘รักแห่งสยาม’ จะบอกเล่าเรื่องราวของตัวละครต่าง ๆ เหล่านี้อย่างหลากหลาย แต่ปฏิเสธไม่ได้เลยว่า เรื่องราวความสัมพันธ์ของ มิว และ โต้ง ดูจะเป็นประเด็นที่สำคัญและสร้างความแปลกใหม่ให้กับตัวหนังได้มากที่สุด มิว เป็นเด็กหนุ่มที่มีจิตใจรักชอบเพศเดียวกัน เขารู้สึกผูกพันกับ โต้ง มาตั้งแต่ครั้งยังเด็ก ๆ เมื่อเขาได้กลับมาพบกับ โต้ง อีกครั้ง เขาจึงไม่ลังเลที่จะเลือกโต้งเป็นแรงบันดาลใจให้กับเพลงรักบทใหม่ที่เขากำลังจะแต่งขึ้น ในขณะที่ โต้ง อาจจะยังแลดูสับสนอยู่กับจิตใจของตนเองอันเป็นผลมาจากความทุกข์โทมนัสในครอบครัว เขารู้ดีว่า โดนัท ไม่ใช่คนที่เขาจะมีความสุขด้วยได้ แต่ความรักความห่วงใยที่เขาได้รับจากมิวต่างหากคือสิ่งที่เขาต้องการในเวลานั้น ด้วยเหตุนี้เองโต้งจึงไม่สามารถจะหาคำตอบให้ตัวเองได้เสียทีว่าเขา ‘เป็น’ อะไรกันแน่ จริงอยู่ที่โต้งอาจมิได้เกิดความรู้สึกใด ๆ เมื่อได้สวมกอดกับหญิง แต่ในเมื่อสิ่งที่เขาต้องการคือ ‘ความรัก’ มิใช่ ‘ความใคร่’ เขาจึงควรเลือกที่จะอยู่กับคนที่สามารถมอบความรู้สึกอันล้ำค่านี้ให้แก่เขาได้มากกว่ามิใช่หรือ? แม้ว่าใครคนนั้นจะเป็น ‘ผู้ชาย’ เหมือนกับเขาก็ตาม

ความรักความผูกพันระหว่าง มิว และ โต้ง ดูจะเป็นส่วนที่ละมุนละไมมากที่สุดในหนัง เมื่อพวกเขาต่างก็มีในสิ่งที่อีกฝ่ายหนึ่งกำลังต้องการ ถึงแม้ว่าฉาก ‘จูบ’ ของทั้งคู่อาจจะดูเลยเถิดไปยังเขตแดนของความกำหนัดใคร่ที่อาจจะทำให้หลาย ๆ คนต้องบ่ายหน้าหนี แต่ด้วยความไม่ประสีประสาที่ทั้งคู่แสดงออกมา มันก็น่าจะชัดเจนอยู่แล้วว่าจูบนั้นมันก็เป็นเพียงแค่การทดลองของโต้งเพื่อหาคำตอบให้ตัวเองอีกวิธีหนึ่งเท่านั้น เพราะเขาเองก็ให้คำตอบกับมิวไม่ได้เหมือนกันว่า ณ เวลานั้นเขารู้สึกอย่างไร การแสดงของน้องวิชญ์วิสิฐ และ น้องมาริโอ้ ของหนังในช่วงนี้ ทำได้ดีชนิดที่นักแสดงรุ่นพี่ ๆ ควรจะต้องศึกษาเป็นตัวอย่างกันเลยทีเดียว โดยเฉพาะน้องมาริโอ้ผู้รับบทเป็นโต้งที่สามารถสะท้อนความรู้สึกสับสนว้าวุ่นในจิตใจผ่านทางสีหน้าและแววตาได้อย่างดิบดีแถมยังมีมิติเชิงลึก ส่วนน้องวิชญ์วิสิฐเองก็รับบทเป็น มิว เด็กหนุ่มผู้อ่อนไหวแต่หัวใจเต็มไปด้วยความอบอุ่นได้ดีไม่แพ้กัน โดยเฉพาะในฉากสำคัญที่เขาร้องเพลง ‘กันและกัน’ ให้กับโต้งด้วยเสียงของตัวเองนั้นมันช่างซาบซึ้งได้พลังเกินกว่าจะหาคำมาพรรณนากันจริง ๆ

ข้างฝ่ายสองสาววัยรุ่นซึ่งอาจจะมีบทบาทน้อยกว่า แต่ก็เรียกได้ว่ายังมีความน่าสนใจอยู่ในตัวเหมือนกัน ก็คือ ตัวละคร ‘หญิง’ และ ‘โดนัท’ สำหรับ หญิง นั้น ดูจะเป็นตัวละครที่มีพัฒนาการทั้งทางด้านความรู้สึกและความลึกทางการแสดงได้มากกว่าใครเพื่อน จากเด็กสาวบ๊องแบ๊วที่วัน ๆ ก็เอาแต่หาวิธีการไร้สาระที่จะทำให้มิวหันมาสนใจเธอให้ได้ แต่ทันทีที่เธอรู้ความจริงเกี่ยวกับ มิว หญิง ก็เปลี่ยนมาเป็นตัวละครที่มีมิติน่าสนใจได้อย่างผิดหูผิดตา ช่วงที่เธอพยายามช่วยให้ มิว กับ โต้ง ได้สมหวังในความรักซึ่งกันและกันนั้น เธอซ่อนความเจ็บปวดร้าวลึกไว้ใต้ใบหน้าเปื้อนยิ้มได้อย่างน่าเห็นใจเหลือเกิน ส่วน โดนัท นี่ผู้เขียนต้องขอนับถือผู้กำกับ ชูเกียรติ จริง ๆ ที่กล้าเลือกเอาเด็กสาวรูปสวยที่วัน ๆ เอาแต่แต่งเนื้อแต่งตัวและมองเห็นชายหนุ่มเป็นเพียงเครื่องประดับเดินได้ที่จะต้องมีไว้ข้างกายอยู่ตลอดเวลา มาเป็นตัวละครคู่ขั้วกับ หญิง โดนัท น่าจะเป็นตัวแทนของเด็กสาวที่พบเห็นได้แถวสยามโดยทั่วไป ที่ถือเอารูปโฉมภายนอกเป็นเรื่องใหญ่โดยไม่สนใจว่าภายในจะกลวงโบ๋ขนาดไหน ผู้เขียนยังนึกไม่ออกเลยจริง ๆ ว่าถ้าผู้หญิงอย่างโดนัท ได้มาเห็น ‘ตัวเอง’ ในหนังเรื่องนี้แล้วพวกเธอจะมีความรู้สึกอย่างไรกันบ้าง

ตัวละครสำคัญที่จะไม่พูดถึงไม่ได้เลย ก็คือ สุนีย์ แม่ที่แม้ว่าอาจจะแลดูแข็งกร้าวไปบ้างในบางช่วง แต่มันก็เป็นความแข็งกร้าวอันจำเป็นที่จะทำให้เธอประคับประคองครอบครัวต่อไปได้ สินจัย รับบทเป็นสุนีย์ ได้อย่างดีเยี่ยมโดยไม่ต้องสงสัย โดยเฉพาะในช่วงตอนที่เธอไม่ได้พูดจาอะไร แต่แววตาของเธอกลับบ่งบอกอารมณ์ความรู้สึกต่าง ๆ ได้อย่างหมดจดครบถ้วน ฉากเรียกอารมณ์ต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นการขับรถออกตามหาโต้ง บทสนทนากับมิว และช่วงที่เธอต้องยิ้มรับคำตอบจากลูกชายข้างต้นคริสต์มาส สินจัยก็สามารถทำให้เรารู้สึกถึงคำว่า ‘หัวอกแม่’ ได้จนไม่อาจจะฝืนน้ำตา จะมีเพียงแค่บางช่วงเวลาสั้น ๆ เท่านั้น ที่บทหนังหรือผู้กำกับเองไม่ได้ให้รายละเอียดเชิงบุคลิกแก่สุนีย์อย่างเพียงพอ แต่สินจัยก็ยังใช้ความเป็นมืออาชีพมาช่วยกลบช่องว่างเหล่านั้นได้จนไม่มีอะไรน่าเกลียด

รายที่ดูเป็นปริศนาและช่วยสร้างกลิ่นอายแบบเหนือจริงในเรื่องราวที่เน้นความสมจริงได้อย่างมีสีสันก็คือ จูน ผู้ดูแลวงที่มีใบหน้าคล้ายแตงราวกับถอดมาจากพิมพ์เดียวกัน แต่ที่ยิ่งกว่านั้นคือเธอเหมือนจะรู้เรื่องราวรายละเอียดในอดีตของครอบครัวนี้อย่างที่ไม่น่าจะเป็นเรื่องบังเอิญ แม้ว่าในตอนจบหนังเหมือนจะบอกอย่างกลาย ๆ ว่า จูน ไม่ใช่ แตง แต่จากข้อความ ปล. ส่งท้ายที่เธอเขียนถึงสุนีย์ ว่า “ฉันไม่ใช่คนที่คุณคิดหรอก” ก็ยังชวนให้สงสัยขึ้นมาได้อีกว่า “คนที่คุณคิด” นั้น คือ แตง หรือจูน กันแน่? แต่ถ้าเป็นอย่างหลังนี่หนังก็คงจะหนักหน่วงขึ้นอีกอักโขหากตัวละครอย่าง ‘แตง’ เลือกที่จะทิ้งครอบครัวนี้ไปมีชีวิตของตัวเองจริง ๆ แม้โดยโครงเรื่องแล้วบทบาทของ จูน หรือ แตงในคราบของจูนจะไม่ได้มีอะไรมากไปกว่า ‘ของขวัญ’ ที่มิวนำพามาให้ครอบครัวของโต้งในช่วงเวลาของเทศกาลคริสต์มาส แต่ด้วยความโดดเด่นทางการแสดงของ เฌอมาลย์ ก็ยังทำให้บทบาทลึกลับนี้มีอะไรที่ชวนให้ติดตามได้อย่างน่าสนใจ

ตัวละครเพียงสองรายที่ผู้เขียนรู้สึกมีปัญหาไม่สามารถจะมีความรู้สึกร่วมไปด้วยได้ ก็คือ กร และ อาม่า ซึ่งก็น่าจะเป็นผลมาจากตัวบทเองที่จัดวางตัวละครไว้ค่อนข้าง over เกินความจริงไปสักนิด ตัวละคร กร ดูจะจ่อมจมอยู่กับความผิดในอดีตมากเกินไปจนดูไม่สมเหตุสมผลทางจิตวิทยา ส่วน อาม่า เองก็ยังแลดูเป็นตัวละครในอุดมคติจนไม่สามารถรู้สึกได้ถึงความมีชีวิตจิตใจ ยิ่งได้รับแรงหนุนจากการแสดงแบบประดิษฐ์ฟูมฟายไร้มิติเชิงลึก ของทั้ง ทรงสิทธิ์ และ พิมพ์พรรณ ด้วยแล้ว ทำให้ตัวละครที่ควรจะมีน้ำหนักสำคัญทั้งสองนี้ยังไม่สามารถก้าวข้ามจากการเป็นตัวละครถ่ายทอดเรื่องราวมาเป็นตัวละครที่มีชีวิตจิตใจจริง ๆ เหมือนตัวละครอื่น ๆ ที่รายล้อมได้เลย

นอกเหนือจากตัวละครหลักแล้ว ตัวละครประกอบทั้งหลายอย่างน้อง ๆ วง August และ กลุ่มเพื่อนของโต้งและหญิง ก็ยังมีส่วนช่วยเติมสีสันและความไพเราะให้กับหนังได้อย่างมีชีวิต พวกเขาล้วนแสดงออกและพูดคุยกันอย่างเป็นธรรมชาติราวกับกำลังดำเนินชีวิตอยู่ในสยามสแควร์กันจริง ๆ แถมยังทำหน้าที่ถ่ายทอดมิตรภาพแห่งความเป็น ‘เพื่อน’ ที่คอยดูแลห่วงใยให้ความสำคัญกันยามที่ใครคนใดกำลังจมอยู่ในห้วงทุกข์ได้อย่างอ่อนโยน

แต่สิ่งที่ทำให้ผู้เขียนรู้สึกประทับใจต่อ ‘รักแห่งสยาม’ มากที่สุด ก็คือ พลังแห่งการมองโลกในแง่ดี ที่สะท้อนถึงความบริสุทธิ์อ่อนใสในวัยเยาว์ได้อย่างเข้าอกเข้าใจยิ่งนัก ผู้เขียนเพิ่งจะรู้สึกตัวเมื่อได้ดูหนังเรื่องนี้ว่าตนเองได้ห่างเหินจากการมองโลกในแง่ดีเช่นนี้มาเป็นเวลานาน อาจจะด้วยประสบการณ์ในวัยผู้ใหญ่ที่ทำให้บางครั้งเราต้องทำความรู้จักกับการมองโลกในมุมร้ายเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันต้านทานระวังระไว แต่การได้ชมภาพยนตร์เรื่องนี้กลับทำให้ช่วงเวลาในวัยเยาว์เก่า ๆ เหล่านั้นได้หวนคืนกลับมาอีกครั้ง ‘รักแห่งสยาม’ จึงเป็นหนังที่จะต้องดูด้วยสายตาของ ‘วัยรุ่น’ อย่างแท้จริง วัยที่สามารถมองเห็นถึงคุณค่าความหมายอันบริสุทธิ์ใสซึ่งซุกซ่อนอยู่ในท่วงทำนองของเพลง pop ที่เรียบง่าย แต่จะฝังลึกอยู่ในใจเราตลอดไปตราบชั่วกาลนาน . . .

บทความโดย กัลปพฤกษ์
พิมพ์ครั้งแรกในคอลัมน์ FLICKSTICAL หนังสือพิมพ์ FLICKS ฉบับที่ 219 วันที่ 7-13 ธันวาคม 2550