8/9/13

หนังสือใหม่บุ๊คไวรัส bookvirus 10 ศรีนวลจัดหนัก (Destroy, She Said) รวมเรื่องสั้นสตรีเล่า (16 เรื่องสั้นแปล)



เปิดสั่งซื้อ​ ณ บัดนี้ครับ
หนังสือ bookvirus 10 ศรีนวลจัดหนัก (รวมเรื่องสั้นสตรีเล่า)

กรุณาอ่านรายละเอียดข้างล่าง (อย่างแหลกละเอียด)




"ศรีนวลจัดหนัก" คือการรวมร่าง (เกือบ) ทั้งหมดของ bookvirus เล่ม "นางเพลิง" และ "นารีนิยาม" 2 เล่มเอามารวมกัน (โดยครั้งนี้ได้บวกเพิ่มเรื่องสั้นเข้าไปใหม่อีก  7  เรื่อง)

"ศรีนวล" ก็คือการรวมเรื่องสั้นดาวเด่นจาก 2 เล่มก่อน เช่น 

ฉาน เสว่
ฮิโรมิ คาวาคามิ
อันนา คาวาน
มิรานด้า จูลาย
โกลี ทารากี
โจ คียุง รัน 
(ตัดเรื่องเดิม ของ มาร์กาเร็ต แอ็ดวู้ด ที่ แดนอรัญ แปล ใน "นารีนิยาม" ออกไป)

ร่วมด้วยนักเขียนกลุ่มใหม่อย่าง
เวอร์จิเนีย วูล์ฟ 
แองเจล่า คาร์เตอร์
เอลซ่า โมรานเต้
มิเอโกะ คาไน
แคธเธอรีน แอน พอร์เตอร์ 
เอเวียงตี อาร์มันด์
โรซาเรีย ชัมปาญ
(และบวกเพิ่ม เรื่องใหม่อีกคนละเรื่องของ ฮิโรมิ คาวาคามิ กับ ฉาน เสว่)

นำทีมแปลด้วย วิวัฒน์ เลิศ, แดนอรัญ แสงทอง, ภัควดี วีระภาสพงษ์, สุชาติ สวัสดิ์ศรี, นันธวรรณ์ ชาญประเสริฐ, มัทนา จาตุรแสงไพโรจน์, เกี๊ยว นราวัลลภ์ แห่ง เดอะรีดดิ้งรูม, ไกรวุฒิ จุลพงศธร ฯลฯ



เดิมทีทั้ง "นางเพลิง" และ "นารีนิยาม" ตีพิมพ์ในจำนวนหลักร้อยเท่านั้น และนับเป็นหนังสือที่หาได้ยากถึงยากมากในท้องตลาด 

ดังนั้นถ้าใครเคยมีสองเล่มนั้น และไม่อยากได้เรื่องสั้นเกือบทั้งหมดซ้ำ ก็ให้ข้าม "ศรีนวล" ไปได้เลย

ราคาปกของ "ศรีนวลจัดหนัก" อยู่ที่ 275 บาท (16 เรื่องสั้น / 288 หน้า)

สั่งซื้อราคาพิเศษ เฉพาะวันนี้ - 15 สิงหาคม ในราคา 250 บาท (ราคารวมค่าส่งลงทะเบียน) โดยจะพร้อมจัดส่งให้หลังวันที่ 15 สิงหาคมเป็นต้นไป

โอนเงินที่ : สนธยา ทรัพย์เย็น
ธ. ไทยพาณิชย์ สาขาเซ็นทรัลปิ่นเกล้า 
บัญชีออมทรัพย์ เลขที่ 183-208740-2

***** และกรุณาแนบที่อยู่และสลิปการโอนเงินมาให้ด้วยครับ*****
โทร BookVirus ที่ 086-490-6295 


หลังจาก 15 สิงหาคมไปแล้ว จะเปลี่ยนเป็นขายราคาเต็ม 275 บาท (และบวกค่าส่งเพิ่มอีก 25 บาท เป็น 300 บาทนะครับ)

7/7/13

บันทึกเกี่ยวกับภาพยนตร์เรื่อง Trace กำกับโดย Tayfur Aydin (บทความโดย Picahaya Anantarasate)

Trace (Directed by Tayfur Aydin /2011)

บทความโดย Picahaya Anantarasate





ผมมีเพื่อนคนหนึ่ง ดูจากภายนอกเธอแต่งตัวเป็นสาวเร็กเก้ ไว้ผมเดร็คร็อค มีรอยสัก เราเจอกันที่ผับแห่งหนึ่ง เราคุยด้วยกันหลายเรื่อง จนเมื่อสนิทพอที่จะเรียกว่าเป็นเพื่อนได้ เธอก็เล่าพื้นเพดั้งเดิมของตัวเอง…..เธอมีเชื้อสายของชาวอูรังลาโว้ย

อูรังลาโว้ย (Orang Laut) เป็นชาวเลกลุ่มใหญ่ที่มีถิ่นฐานบนเกาะสิเหร่ และที่หาดราไวย์ บ้านสะปำ จังหวัดภูเก็ต จนถึงทางใต้ของเกาะพีพีดอน เกาะจำ เกาะลันตาใหญ่ จังหวัดกระบี่, เกาะอาดัง เกาะหลีเป๊ะ เกาะราวี จังหวัดสตูล และบางส่วนอยู่ที่เกาะลิบง จังหวัดตรัง นอกจากนี้ยังอาศัยอยู่ทางฝั่งตะวันตกของประเทศมาเลเซีย
ชาวเลกลุ่มอูรังลาโว้ยมีภาษาที่แตกต่างกับกลุ่มมอแกนและมอแกลน แม้จัดอยู่ในตระกูลออสโตรนีเชียน เช่นเดียวกัน พิธีกรรมสำคัญของอูรังลาโว้ยคือ การลอยเรือ "ปลาจั๊ก" เพื่อกำจัดเคราะห์ร้ายออกไปจากชุมชน
ในปัจจุบัน ชาวเลกลุ่มอูรังลาโว้ยตั้งถิ่นฐานอย่างถาวร หันมาประกอบอาชีพประมงชายฝั่ง รับจ้างทำสวน และอาชีพอื่น ๆ ซึมซับวัฒนธรรมไทยมากขึ้น และเรียกขานตัวเองว่า ไทยใหม่ 


นี่คือข้อมูลหลักๆที่ผมหาได้จากอินเตอร์เน็ต หลังจากการสนทนากับเธอในดงบุหรี่และเหล้าบั๊กเก็ต
ผมไม่ได้นึกถึงเรื่องราวของเพื่อนผมเลย จนกระทั่งผมได้ดู Trace ของ Tayfur Aydin

Tayfur Aydin กำกับภาพยนตร์เรื่อง Trace เรื่องราวเกี่ยวกับ ครอบครัวชาวเคอร์ดิชที่อาศัยอยู่ในตุรกี ประกอบด้วยคุณย่า พ่อ และลูกๆ 


อยู่มาวันหนึ่งคุณย่าประสบอุบัติเหตุ ต้องเข้าโรงพยาบาล หมอบอกว่าอาการหนัก แต่ก็ให้กลับมาพักผ่อนพร้อมกำชับญาติผู้ป่วยให้ดูแลอย่างใกล้ชิด

คุณย่าพูดกับลูกชายของหล่อนว่า เธอคือไม้ใกล้ฝั่ง สิ่งสุดท้ายที่เธอปรารถนา คือการพาร่างกายเธอไปฝังในดินแดนถิ่นเกิด พ่อเลยตัดสินใจไปจองตั๋วรถไฟ พร้อมกับสั่งให้ลูกชาย/หลานย่า ไปด้วย ลูกชาย/หลานย่าก็ไปทั้งๆที่ไม่เต็มใจเพราะเพิ่งโดนผู้หญิงฟันแล้วทิ้ง

การเดินทางด้วยรถไฟ พาตัวละครที่เป็นคน 3 รุ่น ลดเลี้ยวออกไปจากเมือง พาผู้ชมออกห่างจากจุดศูนย์กลางของความเจริญมากขึ้นๆ ภูมิประเทศทุรกันดาร ทั้งสามใช้เวลาบนรถไฟจนแทบจะเหมือนไร้จุดสิ้นสุด
มันคงจะเป็นหนังที่ Feel Good หรือ Nostalgia ได้ง่ายๆ คน 3 รุ่น ที่ออกเดินทาง แล้วปรับความเข้าใจ ตอนจบก็คงจะกอดกัน ร่ำไห้กัน ใต้แสงตะวันเรืองรอง


จุดพลิกผันเกิดขึ้น ตอนที่คุณย่าตายระหว่างทาง......คิดว่าเป็นไคลแม็กซ์ใช่มั้ย ถ้าอ่านมาถึงตรงนี้แล้วคิดว่าผมสปอยด์ ผมว่าความคิดของผู้อ่านก็ดูจะมักง่ายเกินไปสักนิด เพราะอะไรน่ะเหรอ เพราะนี่ไม่ใช่หนังที่พูดถึงการกลับบ้านเพื่อจะพบกับความสุขที่กำลังรอคอย เมื่อพ่อกับลูก พยายามพาศพย่าใส่โลงแล้วพากลับบ้านเกิด หนังก็ได้เปิดเผยความจริงอันชวนอัปยศอดสูว่า นี่คือหนังที่จะพาผู้ชมไปสัมผัสบาดแผลทางประวัติศาสตร์ชาติพันธุ์ ของกลุ่มชนชาติที่โดนถีบกระทืบให้กลายเป็นประชากรชั้นล่างทางสังคม กลายเป็นชนกลุ่มน้อย ที่ชนกลุ่มใหญ่ดูแคลนและเหยียดหยามด้วยคำว่า “Kafir” ที่แปลว่า พวกนอกรีต จนพวกเขาต้องพยายามปิดซ้อน Identity ของพวกเขาเองไว้เป็นความลับ

นี่คือหนังที่สร้างความปวดร้าวที่เป็นสากลในความรู้สึกของคนดู โดยไม่ต้องไถ่ถามถึงพื้นเพชาติกำเนิด ขอเพียงใจคนดูเปิดกว้างพอที่จะรับทราบถึงวัฒนธรรมที่แตกต่าง 


ผมโชคดีเป็นอย่างมาก ที่การดูในครั้งนี้ ดูพร้อมกับผู้ชมราวๆ 60 ชีวิต ที่ห้องสมุด Reading Room สีลมซอย19 โดยได้รับเกียรติจากผู้กำกับ คุณ Tayfur ได้มาร่วม Q&A ด้วย (ต้องขอบคุณ คุณอิบราฮิม และ พี่ภาณุ อารี ที่ช่วยเป็นผูก เอ๊ย! เป็นล่าม ให้นะครับ)

จากการซักถามข้อสงสัยต่างๆ ผมพบว่า ตัวผู้กำกับเอง ก็เป็นชาวเคอร์ดิช ในช่วงวัยเด็ก เขาก็มีคำถามมากมายจากการที่ผู้อื่นล้อเลียนเหยียดหยามในชาติพันธุ์ของตัวเอง เหมือนเขาโตขึ้น จึงเริ่มทำการศึกษาเกี่ยวกับชาติกำเนิดของตน จนในที่สุดก็กลายมาเป็นหนังเรื่อง Trace

นั่นคงเป็นเหตุผลที่ว่า ยามเมื่อผมมองเข้าไปในดวงตาของเขา แฝงด้วยความทระนงในเลือดเนื้อชาติพันธุ์ของตนเอง Tayfur ได้กล่าวอีกว่า เขามีความมุ่งหมายที่จะส่งสารบางอย่างสู่ผู้คน โดยเฉพาะกับคนชาติเดียวกันว่า จงภูมิใจเถิดในเลือดที่ไหลเวียนในกาย ภูมิใจที่จะประกาศเชื้อสายของตน ไม่ว่าถิ่นฐานและอัตลักษณ์จะต่างกัน แต่พวกเราก็อยู่อาศัยในสังคมเดียวกันได้อย่างเท่าเทียม ปราศจากการกดขี่เหยียดหยาม

มีเรื่องราวมากมายจาการพูดคุยกันที่ผมคงไม่สามารถเล่าให้ครบถ้วนได้ แต่สิ่งนึงซึ่งสถิตย์อยู่ในใจตลอดการดูหนังคือ ถึงผมจะไม่รู้จักชาวเคอร์ดิชมาก่อน (หลังจากนี้คงต้องหาหนังสิอมาอ่านเพิ่มเติม) ไม่เคยรู้จักขนมเตอร์กิชดีไลท์มาก่อน (ขนมอร่อยมาก) ไม่เคยเรียนรู้ประวัติศาสตร์ของตุรกี ที่มีเรื่องของการไล่ฆ่าจนแทบจะล้างเผ่าพันธุ์ในประวัติศาสตร ผมก็แอบปาดน้ำตา ยามหนังเดินทางมาถึงฉากสุดท้ายและความลับบางอย่างได้ถูกเปิดเผย

สิ่งที่ถูกเปิดเผยออกมา เป็นบริบททางประวัติศาสตร์ที่เลวร้ายที่สุด

ตอนนั้นเอง ที่ผมนึกถึงเพื่อนเร๊กเก้ ชาวอูรังลาโว้ย
ในสังคมบ้านเรา เราแทบจะไม่ได้เรียนรู้ในเอกลักษณ์ท้องถิ่นของตัวเองเลย นับตั้งแต่เรียนชั้นอนุบาล หากผมไม่ถาม ผมก็คงไม่มีทางรู้ว่า ผมมีเพื่อนเป็นชาวอูรังลาโว้ย เป็นชาวส่วย เป็นชาวกระเหรี่ยง เป็นชาวมอญ
โดยลึกๆ ย่าผมมีเชื้อสายเป็นชาวมอญ ย่าเล่าหลายๆเรื่องเกี่ยวกับประเพณีชาวมอญที่ทั้งชีวิตผมไม่เคยได้สัมผัส จนกระทั่งย่าตาย ผมก็ไม่เคยได้รับรู้ชาติพันธุ์ของตัวเองจริงๆเลย
ผมไม่เคยเรียกตัวเองว่า ไทย-มอญ , ไทย-จีน หรือ ไทย-มอญ-จีน
ผมโดนโปรแกรมมาให้เรียกตัวเองว่า คนไทย


ประวัติศาสตร์ของขนกลุ่มน้อยต่างๆ ถูกโหมกระหน่ำด้วยความคิดของรัฐไทย ที่ต้องการความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ชาวกระเหรี่ยงที่ต้องกลายเป็นคนไร้สัญชาติ ชาวมอแกนที่วิถีชีวิตของพวกเขาต้องโดนทั้งนโยบายของภาครัฐและเอกชนขีดเขี่ยไปสู่การเป็นกลุ่มคนชายขอบ ที่ต้องอาศัยการรับบริจาดจนแทบจะทำลายวิถีชีวิตเดิมไปหมดแล้ว

ในที่สุด เพื่อการยอมรับในสังคม ก็ต้องปลอมแปลงตัวเองไปสู่การเป็น ไทยใหม่
เราจะอยู่โดยภาคภูมิในอัตลักษณ์ของเผ่าพันธุ์ตัวเอง โดยไม่ต้องเอาคำว่า “ชาติ” มากรอกหูไปวันๆได้หรือไม่ ? เราจะยอมรับความต่างของมนุษย์โดยไม่ต้องเอามาตรฐานของ “รัฐไทย” มากำหนดได้หรือไม่ ? เราจะอยู่กันโดยไม่ต้องแบ่งแยกคนนี้ไทยคนนั้นคนที่อื่นอย่างปกติในสังคมได้หรือไม่

คุณ Tayfur ทิ้งแผ่นดีวีดี หนังเรื่อง Trace ไว้ที่ Reading Room สีลมซอย 19
ขอเชิญมายืม จากนั้นก็ดู แล้วไตร่ตรองเอาเองเถอะครับ

6/25/13

ฟ้าต่ำแผ่นดินสูง (บันทึกโดย นนทวัฒน์ นำเบญจพล) รีวิวโดย Pichaya Anantarasate


ฟ้าต่ำแผ่นดินสูง (บันทึกโดย นนทวัฒน์ นำเบญจพล)

รีวิวโดย Pichaya Anantarasate



ผมอยู่กรุงเทพ ไม่เคยมองเห็นว่าฟ้ามันต่ำ และไม่เคยรู้ว่าแผ่นดินที่เหยียบอยู่มันสูงขนาดไหน
ก็อย่างว่าแหละครับ ศูนย์กลางของทุกๆอย่างในประเทศ กรุงเทพคือประเทศไทย ประเทศไทยคือกรุงเทพ คนบางคนตลอดชีวิตก็ใช้ชีวิตอยู่ในประเทศกรุงเทพอะไรก็ตามที่สร้างผลกระทบกับกรุงเทพ ก็เหมือนกันสั่นคลอนฐานล่างของปิรามิด ที่เรามักจะเคยผ่านตาเวลาอ่านตำราเศรษฐศาสตร์ ในช่วงเวลาของความขัดแย้งทางการเมืองที่ผ่านมา สายธารแห่งการเมืองภาคประชาชนไหลบ่าเข้ามาในเมืองหลวงอย่างยากที่จะควบคุม กลุ่มคนที่มีหน้าที่ตัดสินความเป็นไปของบ้านเมือง ต่างก็นั่งทำงานในห้องแอร์ ในทำเนียบรัฐบาล ในสภาผู้ทรงเกียรติ ไม่ว่าพวกท่านจะคิดอ่านเช่นไร คนที่ได้รับผลกระทบก็คือคนเดินดินกินข้าวแกง (ข้าวเยอะแต่กับแห้งแล้ง
ผมอยากแนะนำให้ทุกท่านรู้จักกับ อ๊อด

อ๊อด เป็นชาวศรีสะเกษ ไปโตที่จันทบุรี ก่อนจะกลับมาบวชเรียนที่บ้านเกิดแล้วสึกมาเป็นทหาร ลงไปประจำการที่อำเภอสุคีริน จังหวัดนราธิวาส มีช่วงหนึ่งที่อ๊อดต้องขึ้นมาที่กรุงเทพ ช่วงการชุมนุมของคนเสื้อแดง ทำหน้าที่รักษาความสงบเรียบร้อย และเป็นฝ่ายที่เข้าควบคุมการชุมนุมที่สี่แยกคอกวัว จนเขาปลดประจำการ เขาไปทำงานเป็นคนทำฉากในกองถ่าย
อ๊อดได้มารู้จักกับ นนทวัฒน์ นำเบญจพล

เหมือนเป็นการกำหนดของโชคชะตาฟ้าต่ำแผ่นดินสูงจึงเริ่มต้นขึ้น
นนทวัฒน์ พาผู้ชมเริ่มต้นการเดินทางไปยังบ้านของอ๊อด ที่บ้านเสลา ตำบลโคกเพชร อำเภอขุขันธ์ จังหวัดศรีสะเกษ สารคดีได้เกริ่นถึงบรรยากาศของงานปีใหม่ที่สี่แยกราชประสงค์ ก่อนจะมาบรรจบเมื่อรถมาจอดหน้าบ้านอ๊อด



นนทวัฒน์ ไม่ได้ตื่นเช้ามานาน

ดินที่แห้งกรัง แดดที่ส่องเต็มฟ้า เด็กๆวิ่งเล่นไปมา บ้างก็ปีนต้นไม้เล่น กิจวัตรของคนต่างจังหวัด ทำให้นนทวัฒน์ตื่นตาตื่นใจพอสมควรแบบคนเมือง จึงถ่ายทอดความเป็น Exotic ได้อย่างมีเสน่ห์ วิถีชีวิตเรียบง่าย พายเรือหาปลา ส่องไฟหาแมงอีนูน จิ้งหรีด เขียด (และดูท่าทางจะชอบถ่ายหมาเป็นพิเศษ )
ผมเองนึกสนุกๆอยู่ในใจว่า นี่อาจจะเป็นสารคดีว่าด้วยความ Exotic ของบ้านนอก จนอาจทำให้นักแสวงความเรียบง่ายนิยม ปวารณาตัวเองไปเป็นผู้บ่าวบ้านนา นอนเล่นที่เถียงนา ตกเย็นก็สำราญกับเหล้าขาวและไข่มดแดง

จนกระทั่งเสียงปืนที่ ภูมิซรอลดังขึ้น



ทิศทางในการนำเสนอของนนทวัฒน์เป็นสิ่งที่ผมสนใจ ถ้าโดยเริ่มแรกเราผู้ชมไร้ข้อมูลใดๆในหัว อาจจะมึนงงกับทิศทาง และข้างของสารคดีเรื่องนี้ เขาพาตัวเองประหนึ่งนักเดิน พาผู้ชมไปสู่พรมแดนในเชิงภูมิศาสตร์และทางการรับรู้ข่าวสารของผู้ชม โครงเรื่องที่เหมือนจะไม่ชัดเจน ก็ดูจะชัดเจนขึ้นมาทันทีทันใดยามเมื่อเราต่อติดกับเรื่องราว ผมชื่นชมที่การเล่าเรื่องของนนทวัฒน์ที่ทำให้เราพบเห็นความหมายที่ไม่ได้มีแค่ระดับเดียว แต่มีความหมายซ้อนๆๆกันไว้ อยู่ที่ว่าเราจะลงลึกได้ขนาดไหน เฉกเช่นประตูที่ซ้อนๆกันไว้หลายบาน 
นนทวัฒน์สร้างความเรียบง่ายในการนำเสนอ โดยเน้นที่ตัวชาวบ้านในพื้นที่ ซึ่งต้องกลายเป็นผู้อพยพชั่วคราวจากการปะทะกันของทหาร เราได้รับรู้ถึงเหตุการณ์จากทั้งชาวบ้าน ชุดรักษาความปลอดภัยหมู่บ้าน (ชรบ). ทหารตระเวนชายแดน อย่าว่าแต่ชาวบ้านเลย ทหารถือปืนก็ไม่อยากจะต้องมาสู้รบหรอก พวกเขาก็กลัวตายเป็นเหมือนกัน

แล้วเมื่อผ่านมาครึ่งเรื่อง นนทวัฒน์ก็พาเราไปฟังเสียงจากอีกข้างหนึ่ง เสียงจากฝั่งกัมพูชา
นี่คือส่วนที่ตื่นเต้นที่สุดสำหรับฟ้าต่ำแผ่นดินสูงสุ้มเสียงของการวิพากษ์วิจารณ์นโยบายต่างประเทศของไทย ได้รับการถ่ายทอดอย่างซื่อสัตย์ เราได้ยินสิ่งที่ชาวกัมพูชาพูดถึงคนไทย ในแบบที่ต่อมดัดจริตที่ชาวชาตินิยมเรียกกันอีกชื่อหนึ่งว่า ต่อมรักชาติ สั่นกระเพื่อมในระดับ 8 ริตเตอร์ได้ง่ายๆ เราได้รับรู้ความสัมพันธ์ในระดับชาวบ้านที่ต่างก็พูดภาษาของกันและกันได้ ไปมาหาสู่กันเป็นประจำ มองพรมแดนที่ชนชั้นบางชนชั้นเคร่งเครียดในการตราบทบัญญัติควบคุมและสมมุติความหมายขึ้นมาในอากาศ ว่าเป็นแค่คันนาให้เดินข้าม เป็นภูเขาที่เชื่อมให้ป้าร้านอาหารตามสั่ง เอากับข้าวไปขายทหารกัมพูชา เป็นที่ๆทหารทั้งสองฝ่ายต่างมองหน้ากัน บางครั้งก็แอบยิ้มหรือส่งหนังสือพิมพ์สตาร์ซ๊อคเกอร์ให้ยืมอ่านกัน เวลาที่สถานการณ์ยังปกติ ก่อนหน้าที่ผู้ใหญ่ในรัฐบาลทั้งสองประเทศ จะประเคนกลเกมทางการเมืองใส่กัน


คำพูดหนึ่งที่ฝ่ายกัมพูชาและฝ่ายไทยต่างพูดขึ้นมาอย่างไม่ได้นัดหมายล่วงหน้าคือ ต่างฝ่ายต่างก็เสียหาย 




ผมเคยดูหนังสั้นเรื่อง โลกปะราชญ์ ผลงานเรื่องแรกของนนทวัฒน์ ผมก็จำวันเวลาไม่ได้เพราะมันนานเหลือเกิน แต่ผมยังจดจำได้ว่า เขาเป็นคนทำหนังที่มีความน่าสนใจในการนำเสนอเรื่องราวที่เขาอยากเล่าฟ้าต่ำแผ่นดินสูงจึงเป็นหมุดหมายสำคัญของนนทวัฒน์ ในการจับประเด็นที่มีความเสี่ยงต่อการดราม่า และมีประโยชน์ต่อการใคร่ครวญและถกเถียง ถึงแม้ว่า จังหวะการเล่าเรื่องจะยังมีความเวิ่นเว้อกล่าวคือ การเชื่อมเหตุการณ์แต่ละเหตุการณ์ด้วยการตั้งกล้องนิ่ง ผมมองว่ามันเยอะไป แต่ไม่ถึงกับล้นมากจนน่าเขวี้ยงรองเท้าใส่จอหนัง เพราะในองค์รวม นนทวัฒน์มีความสามารถในการดำเนินเรื่องที่มีความซับซ้อนให้เรียบง่าย และมีอารมณ์ขันที่เป็นธรรมชาติและการมองเหตุการณ์ที่เป็นปมความขัดแย้งของชาติด้วยความซื่อสัตย์ต่อความจริงจากปากทีละฝ่าย ผมคิดว่า เราซะอีกที่ควรทำหน้าที่หลังจากหนังจบลง คือการพูดคุยกัน ให้พลังของหนังสร้างวัฒนธรรมในการถกเถียงอย่างมีภูมิปัญญา ไม่ควรอย่างยิ่งที่จะดูถูกหนังเรื่องนี้ด้วยการเดินออกจากโรงหนังแล้วลืมๆมันไปซะเพื่อจะพาตัวเองไปสู่หนังเรื่องอื่นๆอย่างหิวกระหายและไม่รู้จักพอ

ผมมีความยินดีเป็นอย่างยิ่ง ที่ได้เห็นลายเซ็นของ ผู้บันทึก อย่างชัดเจน นนทวัฒน์เป็นนักทำหนังที่มีความเฟี้ยวเงาะอยู่ในตัว และความเฟี้ยวของนนทวัฒน์ก็ดูจะเข้ากันดีกับวิธีการเล่าเรื่องแบบเฉพาะตัวทั้งวิธีการลำดับภาพและเพลงประกอบ ถึงแม้บางทัศนะจะมองเขาว่าเป็นผู้อ่อนประสบการณ์ เพราะไม่อาจหาความเป็นลุ่มลึกในหนัง แต่นนทวัฒน์ก็สร้างการเล่าเรื่องที่มีเสน่ห์ชวนให้ติดตาม และเป็นผู้กำกับน้อยคนนักที่จะพาคนดูไปสู่โลกที่เราไม่เคยได้สัมผัสจากสื่อกระแสหลักได้ตื่นตาตื่นใจ แม้จะไม่โลดโผนท่ายากเยอะแบบหนังเรื่องอื่นๆที่มีแนวทางเดียวกัน



เพราะภารกิจของฟ้าต่ำแผ่นดินสูงที่ประสบความสำเร็จในความคิดของผม คือการเป็นกระบอกเสียงของชาวบ้านริมชายแดน ให้คนดูตามเมืองใหญ่ได้ตระหนักถึงผลกระทบของความขัดแย้งทางการเมือง เราควรจะต้องการอะไรมากกว่ากัน การแย่งชิงเก้าอี้ในรัฐบาล หรือ การนั่งบนเก้าอี้เพื่อกินข้าวพร้อมหน้าพร้อมตากับคนในครอบครัว โดยไม่ต้องกลัวว่าเมื่อไหร่ลูกปืนจะหล่นใส่หลังคาบ้าน
มาถึงตรงนี้ ผมก็ไม่รู้ว่า ผมจะมีโอกาสไปสัมผัสสถานที่จริงแบบที่นนทวัฒน์พาไปดูไหม
อย่างมาก ผมก็คงไปขี่มอเตอร์ไซค์เลียบชายแดน หรือไม่ก็ไปเป็นผู้บ่าวหน้าห้าง เวทีหมอลำที่ไหนสักแห่ง
แต่ผมก็พอจะเข้าใจถึงความหมายของ ฟ้าต่ำแผ่นดินสูง อยู่บ้าง ในแบบที่ผมคิดเองเออเอง

ยามเมื่อเรายืนอยู่บนจุดที่ฟ้ามันสูง เราก็มองว่าแผ่นดินมันต่ำ
ยามเมื่อเรายืนอยู่บนจุดที่ฟ้ามันต่ำ เราก็คิดว่าแผ่นดินมันสูง

เราคงไม่อาจถมดินแดนแทนที่พระเจ้าได้
แต่ผมว่าเราก็อยู่กันได้แบบทะเลาะกันบ้าง ยิ้มให้กันบ้าง ขอแค่ไม่ฆ่ากันเพราะคิดต่าง มันก็พอจะอยู่ได้

แต่ถ้าจะให้เราอยู่โดยปฎิเสธสัจจะของความคิดและความจริง 
เราก็คงอยู่กันยาก ไม่ว่าฟ้าจะสูง หรือแผ่นดินจะต่ำ

48 ภาพยนตร์โดย SUSANA de SOUSA DIAS วิจารณ์โดย Pichaya Anantarasate


48 (กำกับโดย SUSANA de SOUSA DIAS/2009/โปร์ตุเกส)

 บทวิจารณ์โดย  Pichaya Anantarasate


มันเริ่มต้นด้วยความมืด

มืดจนไม่อาจหยั่งรู้สิ่งใด
มืดเหมือนไร้กาลเวลา ไร้ความคิด ไร้ความหวัง
มันเป็นความมืดที่อยู่ขั้วตรงข้ามอย่างสิ้นเชิงกับความว่างเปล่า เป็นความมืดที่ไม่อาจจำแนกได้ว่าสิ่งใดกำลังเคลื่อนไหว
แล้วมันก็ค่อยๆเผยออกมา . . . . รูปใบหนึ่งปรากฏขึ้น

รูปสีขาวดำแกมน้ำตาลเก่าๆ บุคคลในรูปถ่ายหน้าตรงบ้าง ถ่ายด้านข้าง ในแววตานั้นมีความมึนงง สับสน เราไม่มีทางรู้ว่า พวกเขาเห็นอะไรในยามมองกล้อง มันจึงเป็นรูปธรรมดาๆใบนึง ถ้ามันไม่มีเรื่องเล่าต่อไปนี้
นับตั้งแต่สิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2 โปรตุเกสภายใต้การนำของอันโตนิโอ เดอ โอลิเวรา ซาลาซาร์ (António de Oliveira Salazar) ได้ใช้วิธีการปกครองในแนวทาง ฟาสซิสต์ เป็นแนวทางการปกครอง จนในที่สุดก็นำไปสู่การปฎิวัติที่เราคงรู้จักกันดีสำหรับผู้เรียนประวัติศาสตร์ยุโรป คือการปฏิวัติคาร์เนชัน (Carnation Revolution) แต่ก็น้อยคนนักที่จะทราบว่าก่อนจะถึงช่วงเวลานั้น ซาลาซาร์ได้ก่อตั้งหน่วยตำรวจลับ หรือ PIDE (The Polícia Internacional e de Defesa do Estado /International and State Defence Police) ขึ้น เพื่อดูแลและสอดส่องการกระทำผิดที่มีผลต่อความมั่นคง พวกเขาได้จับกุม “ผู้ต้องสงสัย” มากมาย โดยไม่มีการไต่สวนตามครรลองของกฎหมาย แต่ใช้วิธีบุกจับ และนำไปสอบสวน จนถึงขึ้นทรมานนักโทษ ทั้งที่ยังเป็นแค่ “ผู้ต้องสงสัย” และไม่มีหลักฐาน




นี่จึงเป็นที่มาของ สารคดีเรื่อง 48 ที่บอกเล่าวิบากกรรมอันสุดแสนสาหัส ของเหล่าผู้บริสุทธิ์ ทั้งหลาย ผู้ซึ่งโดนความอัปลักษณ์ของกฎระเบียบแห่งยุคเผด็จการ พลัดพรากทุกสิ่งทุกอย่างไปจากชีวิต
นี่คือหนังที่ท้าทายต่อการรับชม เป็นสารคดีที่เรียกร้องความอดทนและเพ่งพิจารณาของผู้ชมอย่างมหาศาล วิธีการเล่าเรื่องนั้นสุดแสนสามัญ เพียงแค่การฉายรูปของบุคคลต่างๆ ในช่วงเวลาที่แตกต่างกัน

แต่สิ่งที่ทำให้ผมช็อกคือ นี่คือรูปของประชาชนผู้บริสุทธิ์ แต่กลับถูกตำรวจลับจับไปสอบสวนและจำคุกอยู่ในคุกลับของ PIDE คุณคงเคยเห็นเวลาอ่านหนังสือพิมพ์ในหน้าข่าวอาชญากรรม ถึงวิธีการถ่ายรูปนักโทษของตำรวจ
ใช่ครับ นี่คือรูปนักโทษ




ในสารคดีนั้น ผู้กำกับสร้างความช๊อกให้กับคนดูอย่างผมอีกครั้ง ด้วยการให้ตัวจริง มาบรรยายถึงช่วงเวลาก่อนโดนจับไปจนถึงการปล่อยตัว ทุกคนต่างเล่าด้วยน้ำเสียงที่สั่นเครือ บางคนก็พยายามหัวเราะกลบเกลื่อนความทุกข์ทรมานของการรื้อฟื้น ฝันร้าย เหมือนการกรีดแผลเป็นเพื่อมองหาแผลสดในอดีต จากปากคำของพวกเขา ต่างมีรูปตัวเองอย่างน้อย 3 เวอร์ชั่น

เวอร์ชั่นแรก คือก่อนโดนจับ แต่ละคนมักจะจำได้ลางๆถึงทรงผมตัวเอง บางคนยังแอบพูดติดตลกถึงความเยาว์วัย พวกเขาและพวกเธอยังเป็นแค่วัยรุ่นเท่านั้น บ้างยังไม่บรรลุภาวะดีด้วยซ้ำ เหมือนห้องสีขาวที่จู่ๆไฟในห้องก็ดับในพริบตา





เวอร์ชั่นที่สอง พวกเขาและเธอต่างจดจำได้ดีในความทรงจำที่พวกเขาอยากลืมมากที่สุด มันคือช่วงเวลาที่พวกเขาต้องถูกคุมขังในคุกลับ ทุกคนแทบจะพูดเป็นเสียงเดียวกันว่า......การตายเป็นทางออกที่ดีที่สุดในตอนนั้น ทุกคนต่างโดนทำร้าย โดนตบ โดนฟาด โดนช็อกไฟฟ้า โดนทำให้นอนไม่หลับตลอดระยะเวลาที่อยู่ในคุก คิดว่าพวกเขาอยู่กันนานเท่าไหร่ครับ สำหรับในฐานะผู้ต้องสงสัย........บางคนอยู่ต้องติดคุกถึง 17-20 ปี ทุกคนต่างกล่าวเป็นเสียงเดียวกันว่า ในห้วงเวลานั้น ยิ่งวันเวลาผ่านไป พวกเขายิ่งลืมทุกสิ่งทุกอย่าง...........ลืมแม้กระทั่ง ความเป็นคนธรรมดาคืออะไร

เวอร์ชั่นที่สาม เป็นรูปที่เมื่อเจ้าตัวเห็นก็ต่างร่ำไห้ เพราะแทบจะจำไม่ได้ว่านั่นเป็นตัวเขา บางสีหน้าบ่งบอกถึงความบาดเจ็บเรื้อรัง บางคนบอกเล่าว่า สุดท้ายจากคนรูปร่างกำยำก็ต้องกลายเป็นคนพิการ บางคนต้องพบว่า ครอบครัวพวกเขาได้ล่มสลายไปสิ้น ลูก เมีย พี่น้อง เพื่อน พวกเขาออกมาจากการขุมขังเพื่อพบว่า ชีวิตพวกเขาไม่เหลืออะไรอีกแล้ว และที่เลวร้ายที่สุด บางคนก็ไม่ได้ออกมาจากคุก...อีกเลย ถ้าให้ผมยกตัวอย่างจากหนัง ก็มีรูปหนึ่งที่ลูกชายของคนในภาพมาบอกเล่าว่า ความรู้สึกแรกที่เขาเห็นรูปของแม่ระหว่างอยู่ในคุกคือ นี่มันไม่ใช่แม่ของเขา ไม่ใช่แม่ที่เขารู้จัก เขาไม่อาจทนรับความจริงว่านี่คือแม่ที่ผ่านการถูกทรมานซ้ำแล้วซ้ำเล่า ตลอด10กว่าปีที่อยู่ในคุก







มาถึงตรงนี้ คงพอจะเดาได้ใช่มั้ยครับ ว่าผมทุกข์ทรมานขนาดไหนในการชมสารคดีเรื่องนี้ ผมเกือบจะหัวใจวายตาย เมื่อเรื่องเล่าต่างๆได้พรั่งพรูออกมาจากบุคคลในรูป มันมืดมนในการเล่าเรื่องที่ต้องใช้จินตนาการ หนังแทบจะไม่มีเสียงดนตรีอะไรเลยทั้งสิ้น การลำดับเรื่องราวมีเพียงแค่การเอารูปต่างๆ มาร้อยเรียงเรื่องราว แต่ทว่า มันคือการส่งผ่านความสยดสยอง ความโหดเหี้ยมทารุณ และความเศร้าสลดที่พวยพุ่งมาจากการบอกเล่า ส่งต่อมาให้คนดูอย่างผม............ผมไม่สามารถบรรยายความรู้สึกเป็นตัวอักษรจริงๆ

ใช่ครับ ผมทรมานกับสารคดีเรื่องนี้ แต่ว่ากันจากหัวใจ ผมรักสารคดีเรื่องนี้ ถึงแม้มันไม่ได้ใหม่ในการใช้เทคนิคเล่าเรื่อง แต่ด้วยเรื่องราวที่เป็นเรื่องจริง มันมีอำนาจมหาศาลเกินคณานับโดยไม่จำเป็นต้องเล่าด้วยวิธีการทั่วไป ทำให้คนทั่วไปที่ถึงแม้จะไม่ได้รับรู้ถึงช่วงเวลาของเผด็จการซาราซาร์ หรืออย่างเลวที่สุดคือไม่เคยสนใจประวัติศาสตร์การเมืองในภาคพื้นยุโรปเลย ก็ยังไม่วายต้องสะทกสะท้านไปถึงก้นบึ้งของจิตวิญญาณความเป็นคนที่เท่าคน





ผมทรมาน เพราะผมได้เห็นความอยุติธรรมของระบบ ของกฎ ที่ลิดรอนสิทธิความเป็นคน ผมทรมาน เพราะมันทำให้ผมรับรู้สัจธรรมข้อนึงที่ผมเจ็บใจทุกครั้งยามได้ยิน คือประวัติศาสตร์สอนให้เรารู้ว่า เราไม่เคยเรียนรู้อะไรเลย
ผมทรมาน เพราะ ประเทศเราก็ไม่ต่างอะไรกันเลย

อากง อำพล ตั้งนพกุล ตายในเรือนจำคลองเปรม ในวันที่ 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2555 อากง เป็นผู้เป็นผู้ต้องหาตามความผิดอาญา ม.112 และถูกตัดสินโทษจำคุกยี่สิบปี ซึ่งเป็นโทษจำคุกที่หนักที่สุดเท่าที่เคยมีมาดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 และก็เป็นคนแก่ธรรมดาที่อยู่บ้านช่วยเลี้ยงหลาน เป็นสามีของป้ารสมาลิน



สมยศ พฤกษาเกษมสุข ถูกจำคุกเป็นเวลา 11 ปี สมยศเป็นผู้ต้องหาตามความผิดอาญา ม.112 และเป็นบรรณาธิการ วอยซ์ออฟทักษิณ เป็นคนทำหนังสือคนหนึ่ง
สมอลล์ บัณฑิต อานียา หรือ จือเซ็ง แซ่โค้ว ต้องโทษในคดีตามความผิดอาญา ม.112 เขาเป็นนักเขียนผู้ได้ชื่อว่า ต่ำต้อยด้อยค่าที่สุดในประเทศนี้ ปัจจุบันคดีอยู่ในชั้นศาลฎีกา

นายธันย์ฐวุฒิ ทวีวโรดมกุล หรือ หนุ่ม เมืองนนท์ ถูกจำคุกเป็นเวลา 13 ปี เป็นผู้ต้องหาตามความผิดอาญา ม.112 เขาเป็นผู้ออกแบบเว็บไซต์ นปช.ยูเอสเอ และเป็นพ่อที่ไม่มีโอกาสได้เลี้ยงดู น้องเว็ป ลูกชายวัยประมาณ 13 ปี ในตอนนี้
นี่ยังเป็นส่วนน้อยเท่าที่ผมนึกออกเกี่ยวกับนักโทษการเมืองในประเทศที่ใช้ระบอบประชาธิปไตยอย่างประเทศไทย





พวกเขา.....พวกเรา ต่างกันตรงไหน


ทั้งพวกเขาและพวกเรา แม้กาลเวลาจะผันผ่าน ประวัติศาสตร์ก็ยังคำเดิมซ้ำแล้วซ้ำเล่าว่า เราไม่เคยเรียนรู้อะไรเลย เราไม่เคยมองเห็นความอยุติธรรมในสังคมที่ดูเหมือนจะร่มเย็นและสงบสุขเลย ผมเองต้องขอสารภาพว่า อดทนอย่างมากในการเขียน ให้ปราศจากความรู้สึกเคียดแค้นที่มีต่อความอัปลักษณ์ของ มาตราทางกฎหมาย นี่คือบทวิจารณ์หนัง มันควรจะเป็นกลาง ที่ชี้ชัดว่า หนังดีหรือไม่ ถ้าจะโชว์ความเจ๋งหน่อยก็ชำแหละเรื่องการเคลื่อนกล้อง การตัดต่อ คอสตูม แต่งหน้า เพลงประกอบ เทคนิคพิเศษ หรือนักแสดง
ผมพยายามอย่างมากที่จะใคร่ครวญทุกความคิดต่างๆในหัวให้ตกตะกอน ผมสามารถ เขียนถึงหนังเรื่องนี้ทั้งเรื่องด้วยคำ 3 คำ แบบที่วัยรุ่นฮิตกัน เช่น หนัง ดี มาก , โคตร ง่วง เลย , กู เบื่อ มาก แค่บรรทัดเดียวก็ได้ จะได้ไม่ต้องมาเสียเวลาพักผ่อนของผม

แต่ความเป็นคน คือสิ่งที่คอยย้ำให้ผม อยากจะฝากสารบางอย่างถึงผู้อ่าน
ผมอยากให้คุณได้ดูภาพยนตร์สารคดีเรื่องนี้ ด้วยความทรมาน ด้วยความเจ็บปวด ด้วยความเคียดแค้น ด้วยความโศกเศร้า อยากให้พวกคุณได้รับฟังจากปากคำของทุกคนในหนังที่แอบแฝงด้วยขุมนรกอเวจีในทุกพยางค์และทุกอณูของความทรงจำ
และเมื่อถึงจุดนึงที่คุณผ่านพ้นมันไปได้หรือเกินที่ตัวเองจะรับไหว ผมอยากให้คุณมองรอบๆตัว
แล้วถามตัวเองว่า คุณจะใช้ชีวิตอย่างมีความสุขกับเปลือกนอกที่คุณเห็นแต่แก่นกลางมันเน่าเฟะได้อย่างไร คุณกล้าบอกกับทุกๆคนบนโลกได้ไหมว่าคุณอยู่ในสังคมที่ดำรงซึ่งสิทธิที่เท่าเทียมและเสรีภาพที่คู่ควรกับประชาชนทุกคนไม่ว่ายากดีมีจน เป็นเจ้าหรือเป็นไพร่ หรือเป็นคนที่คุณมองว่าเค้าเหมือนเราทั้งในเชิงศักดิ์ศรีและขนาดของเงาที่ฉาบบนพื้นยามต้องแสงตะวัน
คุณจะบอกกับตัวเองได้ไหมว่า คุณสามารถเฉยชากับการเห็น คนที่โดนปรักปรำ คนที่ต้องคดีในความผิดที่ไม่ยุติธรรม คุณจะเฉยชาต่อการกดขี่เหยียดหยามความเป็นมนุษย์ในสังคมหรือไม่
คุณจะทำประวัติศาสตร์ซ้ำรอยเดิมต่อไปอีกนานเท่าไหร่ คุณบอกตัวคุณเองได้ไหม

ภาพยนตร์เรื่องนี้ จะสะกิด “ความเป็นคน” ในตัวคุณได้มากขนาดไหน คุณต้องหาคำตอบเอง

เพราะสำหรับผม โลกที่ไร้เสรีภาพ มันก็คือก้อนขี้หมาลอยอยู่ในอวกาศเท่านั้นเอง


นี่คือบทวิจารณ์หนัง หรือถ้าคุณเห็นเป็นอย่างอื่น เชิญเรียกอะไรก็ได้ตามสบาย 






                                              (ภาพผู้กำกับ Susana De Sousa)



ข้อมูลอ้างอิง
1) http://en.wikipedia.org/wiki/António_de_Oliveira_Salazar
2) http://en.wikipedia.org/wiki/PIDE ข้อมูลของหน่วยตำรวจลับ
3)http://th.wikipedia.org/wiki/อำพล_ตั้งนพกุล ข้อมูลอากง
4) http://thaienews.blogspot.com/2011/03/13-112.html ข้อมูล แดง เมืองนนท์
5)วารสารอ่าน ปีที่3 ฉบับที่3 เมษายน-กันยายน 2554 บท “คู่มือเพื่อคุณ:ถอดบทเรียนจากอาชญากรทางความคิดรุ่นพี่” โดย เมตตา วงศ์รัต


ขอขอบคุณ คุณ Asingilo Ok Nakhon ที่ได้เอื้อเฟื้อข้อมูลทางประวัติศาสตร์โปรตุเกส ถึงแม้ด้วยความโง่เขลาเบาปัญญาของผมจะไม่สามารถถ่ายทอดเนื้อหาสาระทางประวัติศาสตร์ได้ครอบคลุม เลยไม่สามารถใช้ข้อมูลอันเป็นประโยชน์มากๆในการเขียนบทวิจารณ์หนังเรื่องนี้ แต่ก็ขอขอบคุณในน้ำใจที่ให้กันผ่านสังคมออนไลน์ครับ


ขอฝากข่าวประชาสัมพันธ์ครับ ดวงกมลฟิล์มเฮ้าส์ (ฟิล์มไวรัส) ร่วมกับสำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ เชิญชม โปรแกรมภาพยนตร์ สารคดี THE ACT OR REALITIES
ทุกวันอาทิตย์ระหว่างวันที่ 2 มิถุนายน 2556 - 30 มิถุนายน2556 ตั้งแต่เวลา 12:30 น. เป็นต้นไป ณ ห้องเรวัต พุทธินันท์ ชั้นใต้ดิน U2 หอสมุด ปรีดี พนมยงค์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ โทรศัพท์ 0-2613-3529หรือ 0-2613-3530


ชมฟรี!!!(โปรดแจ้งเจ้าหน้าที่ห้องสมุดว่ามาชมภาพยนตร์ และกรุณาแต่งกายสุภาพ)
ตารางฉายหนังไปดูได้ที่ Facebook : Bookvirus&filmvirus หรือ Facebook: Wiwat Filmsick Lertwiwatwongsa และอีกช่องทางนึงคือ http://dkfilmhouse.blogspot.com/2013/05/the-act-of-realities_24.html

6/13/13

Two years at sea ประสบการณ์การชมหนังของ Ben Rivers โดย Pichaya Anantarasate


Two years at sea ( Directed by Ben Rivers, 2011)

โดย Pichaya Anantarasate




1.  เบื้องบนเป็นแผ่นฟ้ากว้าง
เบื้องล่างเขาเป็นชายแก่กลางหุบเขา เป็นชายแก่ที่อาศัยอยู่เพียงตัวคนเดียว และแมว 1 ตัว ในบ้านหลังใหญ่ บ้านหลังเดียวในรัศมีหลาย 10 กิโลเมตร เราไม่รู้ว่าเขาเป็นใคร เรารู้แค่ว่า วันนี้เป็นหน้าหนาว หิมะโปรยละอองเริงระบำในความอึมครึม เขาตื่นเช้าอยู่บนเตียงเก่าๆ ออกเดินไปบนถนนพื้นโคลนเหนอะหนะ เปิดเพลงแนวอินเดีย-ร็อค แบบฉบับชาวบุปฝาชน เขามีรถบ้านเก่าๆคันหนึ่ง เขากวาดและเก็บสิ่งของที่ไม่จำเป็นออกไป ปัดที่นอน หมอน และผ้าห่ม จากนั้นก็นอนหลับ 

หลับ..........หลับ.........หลับ........หลับ........หลับ.......หลับ.......หลับ........หลับ.......หลับ.....หลับ.......หลับ........หลับ..........ลั.......

บางขณะ เขาออกไปเดินในป่าสนกลางหิมะที่ตกหนัก เดินด้วยก้าวย่างที่คุ้นเคย จังหวะการก้าวเดินของเขา เหมือนเขาเดินด้วยจังหวะนี้มาหลายพันครั้ง ในป่าแห่งนี้ ป่าที่มีอาณาเขตลากเลื้อยไปจนสุดแนวเขา บางครา เขาเดินผ่านพื้นที่รกร้าง จากการตัดไม้ มองออกไปไกลแสนไกล ถนนที่คดเคี้ยว ยาวไกลอย่างไม่มีที่สิ้นสุด เขามองทางที่อยู่ตรงหน้า บางทีก็มองขึ้นไปสบตากับก้อนเมฆสีหม่นเทา ลอยละเลียดยอดไม้ คลุกเคล้ากับทิวเขา เป็นดั่งเช่นจินตนาการของศิลปินแนวธรรมชาตินิยม ที่มิอาจบรรยายด้วยคำพูด ชายแก่คงอยากจะพูดอะไรสักอย่าง พูดกับสิ่งที่อยู่รอบตัว สิ่งที่เป็นดั่งสังคมเดียวที่เขามี เป็นโลกทั้งใบที่ประครองเขาไว้ แต่เขาก็เดินต่อไป

เดิน.....เดิน......เดิน......เดิน.....เดิน....เดิน.....เดิน.....เดิน....เดิน....เดิน......เดิน........เดิน......เดิน.......เดิน...............เดิน....................................ดิ...............................................

ท้องฟ้าสีเทาหม่น เหมือนแสงแดดจะขอแอบลาหยุด เพื่อยกพื้นที่ให้ความหม่นหมองเปล่งประกายอย่างงดงามที่สุด ลมที่พัดแผ่วบางส่งเสียงคำรามเบาๆในซอกเขา ชายแก่ทำโน่นทำนี่เรื่อยเปื่อย ตัดฟืนบ้าง เขียนอนุทินประจำวันบ้าง ทำกับข้าวกลางแจ้งบ้าง คล้ายกาลเวลาฆ่าล้างเผ่าพันธุ์นาฬิกาทุกชนิดบนโลก ที่แห่งนี้ซึ่งเขาเหยียบยืน จึงปราศจากเงื่อนไขทั้งหลายทั้งมวลที่สังคมพื้นฐานยึดถือ ที่นี่มีแต่พระอาทิตย์ขึ้นและพระอาทิตย์ตก เขามีขอบเขตที่ไม่จำกัดในการจะเผาผลาญวัน เดือน และปี โดยการกระซิบบอกของหัวใจ เขาจึงหอบหิ้วเบาะสูบลม ถังพลาสติค 4 ถึง และโครงไม้ มุ่งหน้าไป ทะเลสาบแห่งหนึ่ง เขานั่งประกอบเรือของเขาอย่างเงียบงัน บรรจงวางลงบนพื้นน้ำ พาตัวลอยออกไปเรื่อยๆ แล้วเขาก็หลับ กลางผืนน้ำนั้น เขาหลับในขณะที่ลอย และเขาลอยในขณะที่หลับ



2.   ด้วยการไร้กรอบ ไร้กฎเกณฑ์เรื่องเงื่อนไขเวลา ภาพยนตร์สารคดีเรื่อง Two years at sea จึงอาจดูเป็นของแสลง สำหรับผู้ติดใจความวูบวาบ ผู้ต้องดำรงชีวิตความเร็วรีบในชั่วโมงที่เร่งร้อนของแต่ละวันในช่วงชีวิต มันอาจจะตั้งต้นด้วยความทรมาณกับการดูหนังที่ ไม่มีอะไรเลย แต่ ทุกๆครั้งที่ผมจะเตรียมใจ ละสายตาจากหนังระเบิดภูเขาเผากระท่อม มาสู่สภาวะการเข้าถึง ภาพยนต์แห่งณาน ( Comtemplative Cinema) มันก็ไม่ต่างอะไรกับการนั่งสมาธิ นั่นคือ ปล่อยใจให้นิ่ง แล้วลอยเข้าไปสู่บริบทของภาพยนตร์เฉกเช่นการสำรวจหัวใจตนเองยามหายใจเข้า พุทธ หายใจออก โธ่

หนังสวนกระแสความเร่งรีบ แต่ในขณะเดียวกันก็ไม่ได้ถึงกับจะดัดจริตแบบกระแส Slow living หนังไม่ถึงกับหยุดอยู่กับที่ แล้วตั้งกล้องไว้เฉยๆเพื่อให้ได้ภาพอย่างมักง่าย แต่หนังซื่อสัตย์กับโจทย์ในเรื่อง จึงตามถ่ายโดยไม่มีการต้องมาจัดฉากให้ช้าแต่อย่างใด ทว่า ผู้กำกับสามารถควบคุม พื้นที่ทางกาลเวลา ไม่ให้ดูน่าเบื่อ แต่ก็สามารถบรรจงพาความรู้สึกเคว้งคว้างในบรรยากาศสีเทาหม่น ค่อยๆเกาะกุมหัวใจไปทีละน้อย ซึ่งสามารถขับเน้นประเด็นสำคัญของหนังแห่งความเนิบช้านี้ได้ 4 ประการ



1.  ไร้เนื้อเรื่อง (Plotlessness) ไม่มีเนื้อเรื่องให้จับต้อง หากแต่ผู้กำกับก็แอบแง้มถึงที่มาบางอย่างที่ทำให้ชายแก่ มาปักหลักในพื้นที่รกร้างแห่งนี้ แต่ผู้กำกับก็ฉลาดพอที่จะให้คนดูปะติดปะต่อเอาเอง เหมือนเอาก้อนเมฆมาต่อจิ๊กซอว์

2.  ไร้ถ้อยคำ (Wordlessness) ชายแก่ในเรื่องพูดน้อยมากๆ การพูดแต่ละครั้งจึงเป็นเสียงงืมงำที่จับใจความได้ยาก เราจะเห็นแค่การดำเนินชีวิตของเขาเป็นการเล่าเรื่อง แต่ก็มีสรรพเสียงต่างๆมากมายในเรื่องนี้ เสียงใบสนที่เสียดสียามต้องลม เสียงผิวปาก และเสียงดนตรีแนวไซคีเดอริค ที่โผล่พรวดขึ้นมากลางลำ ทำลายความเงียบที่สั่งสมมา นำไปสู่ความหลอกหลอนของบรรยากาศป่าหน้าหนาวในหนังขาวดำ

3.   มีลักษณะของความเนิบช้า (Slowness) การปล่อยให้เหตุการณ์ต่างๆเกิดขึ้นอย่างเนิบช้าและไร้ความหมาย ดูเป็นการจงใจให้เราได้เพ่งพินิจ สำรวจตรวจทาน ทั้งชีวิตของชายแก่ในเรื่อง และตัวเราในใจตัวเอง การปล่อยให้เราตืออยู่กับสภาวะไร้เวลา เป็นประสบการณ์อย่างหนึ่ง ที่เมื่อข้ามพ้นข้อจำกัดที่เราสร้างขึ้นมาเอง มันจะนำพาเราไปสู่พรมแดนที่เราไม่เคยสัมผัสมาก่อน

4.   มีลักษณะของความแปลกแยก (Alienation) ความแปลกแยก เปลี่ยวเหงา ของโจทย์ในเรื่อง ก่อให้เกิดอะไรหลายๆอย่างในใจ คำถามมากมายก่อขึ้นและเฝ้าถามตัวเราเอง เขาเป็นใคร? ทำไมเขามาอยู่ที่นี่ ? เขาสูญสิ้นสิ่งใดจึงละทิ้งสังคมมาอยู่ที่นี่? หรือเขาจะผิดหวังบางสิ่ง? ความคิด? ความศรัทธา? ความเชื่อ? หรือ ความรัก? นี่คงเป็นสิ่งที่เราคงต้องนึกเอาเอง



สิ่งที่ไม่พูด ไม่ได้เด็ดขาดคือ นี่เป็นภาพยนตร์ที่ถ่ายด้วย ฟิล์ม 16 มม. นี่คงเป็นสิ่งเดียวในเรื่องที่ผมไม่อาจบรรยายถึงความงดงามได้ด้วยอักษร นี่เป็นสิ่งที่ล้ำค่ามาก ที่เราควรได้มีโอกาสดูหนังจากฟิล์ม โดยเครื่องฉายฟิล์ม เพราะ ว่ากันตามจริง แทบจะเป็นไปไม่ได้ที่เราจะได้ดูหนังจากฟิล์ม 16 มม. ด้วยเครื่องฉายจริงๆ ซึ่งเป็นเรื่องน่าเสียดายอย่างยิ่ง และถือเป็นความกล้าหาญอย่างมหาศาล ที่ผู้กำกับเลือกจะใช้ฟิล์ม 16 มม. บันทึกความงามที่ไร้กาลเวลา มันงดงามจนบอกไม่ถูกจริงๆครับ



เมื่อผมดูหนังเรื่องนี้จบลง ผมก็คงนอนหลับ หลับอย่างสงบเพื่อตื่นมาพบกับความวุ่นวายต่างๆนาๆที่เคยชิน ผมมักจะเจอเพื่อนฝูงและคนรู้จักหลายๆคนที่อยากมีบ้านนอกเป็นของตัวเองอาจจะด้วยเพราะความเบื่อหน่ายสังคม การอยากหาที่ทางให้กับชีวิต หรือดูทีวีเห็นดาราไปมีบ้านที่ต่างจังหวัด ก็อยากมีบ้าง

ถ้าเป็นเมื่อก่อนผมก็คงไม่คิดอะไร แต่ตอนนี้ ผมอาจจะนึกถึงชายแก่ที่ลอยกลางทะเลสาบคนนั้น




บ้านนอกมันไม่โรแมนติคและการปลีกวิเวกไม่ใช่เรื่องสนุกผมคิดแบบนี้เสมอ แต่ก็ไม่ใช่ว่ารังเกียจ เพราะโดยพื้นฐานชีวิต ผมมีบ้านนอกเป็นของตัวเอง เป็นบ้านนอกที่เด็กๆแถวบ้านผมติดยาบ้า บ้านทรงไทยที่ติด Wi-Fi และเคเบิ้ลทีวี และมีการยิงกันทุกครั้งเวลามีงานวัด

ผมก็พอจะเข้าใจเหตุผลบางอย่างของชายแก่ เป็นเหตุผลที่ผมขอเก็บไว้ในใจอย่างเงียบๆ

ผมไม่มีทางรู้ได้หรอกครับ ว่าวันนึงข้างหน้าผมจะไปอยู่แห่งหนใด

อาจเป็นตึกสูง บ้านหลังใหญ่
หรือแค่ที่ๆมีกาน้ำ 1 ใบ กับกองฟืนที่วางอยู่เรียงราย




ข้อมูลอ้างอิง::: คอลัมน์ Deep focus ตอน ช้าที่สุดเท่าที่จะช้าได้ โดย กฤษฎา ขำยัง . นิตยสาร Bioscope ฉบับ 127 สิงหาคม 2555

ขอขอบคุณ เพลงคนเก็บฟืน โดย เล็ก คาราบาว ที่ให้แรงบันดาลใจกับงานชิ้นนี้



ขอฝากข่าวประชาสัมพันธ์ครับ ดวงกมล ฟิล์มเฮ้าส์ (ฟิล์มไวรัส) ร่วมกับสำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ เชิญชม โปรแกรมภาพยนตร์ สารคดี THE ACT OR REALITIES
ทุกวันอาทิตย์ระหว่างวันที่ 2 มิถุนายน 2556 - 30 มิถุนายน 2556 ตั้งแต่เวลา 12:30 . เป็นต้นไป
ห้องเรวัต พุทธินันท์ ชั้นใต้ดิน U2 หอสมุด ปรีดี พนมยงค์

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์
โทรศัพท์ 0-2613-3529 หรือ 0-2613-3530
ชมฟรี!!! (โปรดแจ้งเจ้าหน้าที่ห้องสมุดว่ามาชมภาพยนตร์ และกรุณาแต่งกายสุภาพ) ติดตามโปรแกรมที่ http://dkfilmhouse.blogspot.com/2013/05/the-act-of-realities_24.html ตามนี้